Erik ten Hag: Van Ajax-held tot Leverkusen-fiasco
Voetbal is een spel dat een man het ene jaar naar de hoogten van onsterfelijkheid kan tillen en hem het volgende in de vergetelheid kan storten, en geen verhaal illustreert die wrede cyclus duidelijker dan de recente ondergang van Erik ten Hag. Ooit geprezen in heel Europa als de Ajax-meesterbrein die de Amsterdammers bijna naar een Champions League-finale leidde, wordt Ten Hag nu bestempeld als mislukkeling, op vernederende wijze ontslagen door Bayer Leverkusen. Zijn reis van gevierd visionair naar zondebok vat zowel de glorie als de hardheid van het moderne voetbal samen, een sport waarin legendes worden gebouwd op vluchtige momenten en vernietigd door de meedogenloze maalstroom van verwachtingen. Wat ooit het verhaal van een held was, wordt nu verteld als de saga van een fiasco, en voor Ten Hag klinken de echo’s van zijn Ajax-triomfen met de dag verder weg.
Toen de naam Erik ten Hag voor het eerst door Europa galmde, was dat verbonden aan een van de meest meeslepende underdogverhalen van de moderne tijd. De Champions League-campagne van Ajax in 2018–19 had alle kenmerken van voetbalmagie. Een jong, onbevreesd elftal geleid door een coach met een kristalheldere visie veegde titelverdediger Real Madrid van de mat in het Santiago Bernabéu, vernederde Juventus in Turijn, en stond op de drempel van de finale totdat Tottenhams miraculeuze comeback in Amsterdam hun droom aan diggelen sloeg. Ten Hag’s tactische discipline, zijn vermogen om het maximale uit jeugdige bravoure te persen en zijn toewijding aan de clubfilosofie leverden hem overal lof op. Plotseling werd deze stille Nederlander met kaalgeschoren hoofd en minutieuze werkwijze in één adem genoemd met Guardiola en Klopp. Hij werd het symbool van een renaissance, de man die Ajax terugbracht naar het Europese toneel, en zijn status steeg navenant.
Onvermijdelijk volgden nieuwe kansen. Ajax-fans wilden hem voor altijd houden, maar de voetbalcarrousel draait eindeloos door, en al snel voelde Ten Hag zich aangetrokken tot grotere projecten. Hij vertrok uit Amsterdam met de uitstraling van een genie, de man die Ajax had herbouwd tot een continentale kanshebber. Zijn volgende stappen werden nauwlettend gevolgd, elke beweging onder de loep genomen, elk gerucht over zijn toekomstig werk met ernst behandeld. Bayer Leverkusen, een club die al decennia wordt achtervolgd door de bijnaam “Neverkusen” vanwege hun talloze net-nietmomenten, leek de ideale bestemming. Hier was een ploeg met ambitie, financiële slagkracht en overvloedig talent, vastbesloten om zich te bevrijden van Bayern München’s wurggreep op het Duitse voetbal. Het bestuur zag in Ten Hag niet alleen een tacticus, maar ook een visionair die potentieel in prijzen kon omzetten. Toen zijn aanstelling werd aangekondigd, verspreidde optimisme zich als een lopend vuurtje door de BayArena.
De wittebroodsweken waren echter pijnlijk kort. In eerste instantie maakten zijn kenmerkende trainingen indruk op de spelers—gedetailleerde pressing-oefeningen, zorgvuldig gestructureerd positiespel, en minutieuze tactische besprekingen die spraken van zijn obsessieve voetbalbrein. Supporters geloofden in de droom, overtuigd dat de Nederlander hun club eindelijk naar de absolute top van de Bundesliga en Europa zou tillen. Maar voetbal heeft geen medelijden met blauwdrukken op papier. Naarmate de maanden verstreken, begonnen de barsten zichtbaar te worden. Leverkusen, gewend aan een zekere spontaniteit onder vorige trainers, worstelde met Ten Hag’s starheid. Spelers die floreerden op instinct voelden zich geketend door tactische beperkingen. Zijn nadruk op structuur bracht orde, maar smoorde creativiteit, en hoewel sommigen zich aanpasten, raakten anderen gefrustreerd.
Fluisteringen van onrust begonnen rond te gaan. Er werd gesuggereerd dat ervaren krachten in de kleedkamer zijn wedstrijdmanagement in twijfel trokken en zijn onwil bekritiseerden om af te wijken van het plan wanneer de omstandigheden om improvisatie vroegen. Journalisten merkten op dat zijn wissels vaak te laat kwamen, zijn tactische aanpassingen onvoldoende waren om wedstrijden te kantelen. Voor elke gecontroleerde prestatie volgde een onverklaarbare ineenstorting. Een schokkend gelijkspel tegen degradatiekandidaten, een futloze nederlaag in een cruciale Bundesliga-topper, en een catastrofale Europese exit droegen allemaal bij aan het groeiende besef dat Ten Hag’s methodes, ooit gevierd in Amsterdam, slecht aansloegen in de hardere Duitse realiteit.
De pers, berucht meedogenloos in de Bundesliga, sleepte de messen. Koppen die ooit zijn lof zongen, begonnen zijn kwaliteiten in twijfel te trekken. Was Erik ten Hag slechts de gelukkige bezitter van een unieke Ajax-generatie met Matthijs de Ligt, Frenkie de Jong, Hakim Ziyech en Donny van de Beek? Zonder die gouden kern van talent, stond hij ontmaskerd als een tacticus zonder de broodnodige flexibiliteit op het hoogste niveau? Het narratief kantelde, en de Nederlander die ooit Europa’s elite angst inboezemde, werd nu bespot als voorspelbaar, star en niet opgewassen tegen zijn taak.
In de bestuurskamer slonk het geduld snel. De Leverkusen-top had fors geïnvesteerd, een selectie gebouwd die mee moest doen om de prijzen. Ze verwachtten niet alleen progressie, maar ook tastbaar succes, en Ten Hag’s falen om dat te leveren maakte hen onrustig. Fans werden steeds luidruchtiger, de sfeer in de BayArena verzuurde naarmate boegeroep de slappe vertoningen vergezelde. Toen sleutelspelers onder hun niveau bleven en de geruchten over kleedkamerrellen toenamen, stond het besluit al vast. Het ontslag was niet zozeer een verrassing als wel een onvermijdelijkheid. Erik ten Hag werd aan de kant gezet, zijn periode bij Leverkusen voorbij voordat die echt begonnen was.
De nasleep liet zich meteen voelen. In Amsterdam volgden zijn vroegere bewonderaars het nieuws met gemengde gevoelens—verdriet, teleurstelling, en een pijnlijke vorm van bevestiging voor degenen die altijd geloofden dat zijn glorie meer te danken was aan Ajax’ gouden lichting dan aan zijn genie. In Duitsland fileerden analisten zijn falen met chirurgische precisie, waarbij ze zijn tactische starheid, zwakke omgang met spelers en gebrek aan flexibiliteit opsomden als doodzonden. En in de rest van Europa lag zijn reputatie—eens onaantastbaar—in duigen.
Voor Ten Hag zelf is het ontslag meer dan een professionele tegenslag. Het is een persoonlijke vernedering, een wond die dieper snijdt door de voetstukpositie die hij ooit innam. Hij had de bedwelmende hoogtepunten van Europese verheerlijking geproefd, om vervolgens in Duitsland als lastpak te worden afgedankt. Zijn val van de troon is niet simpelweg het verhaal van een coach die wedstrijden verloor; het is de kroniek van een man wiens identiteit als voetbalvisionair publiekelijk in twijfel is getrokken. In een sport die geobsedeerd is door perceptie, is weinig schadelijker dan twijfel.
De vergelijking met Ajax blijft onvermijdelijk. Daar beschikte Ten Hag over spelers die naadloos pasten bij zijn filosofie—jong, onbevreesd, hongerig en technisch begaafd. Ze omarmden zijn discipline, floreerden binnen zijn structuur en voerden zijn visie uit met duizelingwekkend effect. In Leverkusen erfde hij een selectie met andere eigenschappen, en in plaats van zijn methodes aan te passen, probeerde hij hetzelfde sjabloon op te leggen. Wat werkte in Amsterdam, faalde in Duitsland, en zijn weigering—of onvermogen—om zich aan te passen werd zijn ondergang. Voetbal is niet statisch, en spelers evenmin. Wat de grote trainers onderscheidt, is hun flexibiliteit, hun bereidheid om te evolueren. Ten Hag leek verankerd in een verleden dat niet opnieuw kon worden gecreëerd.
De gevolgen voor zijn loopbaan zijn ingrijpend. Kansen bij topclubs, ooit onvermijdelijk, lijken nu ver weg. Zou een andere Bundesliga-club het risico nemen? Zou een Premier League-ploeg hem miljoenen toevertrouwen na dit fiasco? Zou zelfs Ajax hem nog verwelkomen, of is zijn aura onherstelbaar beschadigd? Deze vragen hangen zwaar boven zijn hoofd, en de antwoorden zullen bepalen of Ten Hag’s verhaal er een van verlossing of verval wordt.
Voor Bayer Leverkusen is zijn ontslag zowel een opluchting als een gok. Opluchting, omdat ze een mislukte proef kunnen afsluiten, maar een gok omdat de voortdurende trainerscarrousel instabiliteit kan veroorzaken. Hun zoektocht naar roem blijft onvervuld, en met elk ontslag groeit de reputatie van een club die net niet de laatste stap kan zetten. Ze zullen zich nu richten op een nieuwe coach, een nieuwe filosofie, een nieuwe belofte van succes, maar de littekens van Ten Hag’s periode zullen blijven.
De bredere voetbalwereld kijkt gefascineerd toe. Verhalen als dit herinneren ons aan de dunne scheidslijn tussen held en mislukkeling, tussen genie en bedrieger. Erik ten Hag is in de ogen van velen niet langer de Ajax-held van 2019; hij is het Leverkusen-fiasco, een waarschuwing over de gevaren van reputatie en de meedogenloosheid van verwachtingen. En toch, voetbal is niets als niet onvoorspelbaar. Hetzelfde spel dat iemand vernedert, kan ook verlossing bieden. Trainers hebben eerder hun reputatie hersteld—José Mourinho, Carlo Ancelotti, zelfs Louis van Gaal wisten hun loopbanen na tegenslagen opnieuw op te bouwen. Ten Hag’s uitdaging is nu om die veerkracht te vinden, om de lessen van Leverkusen te accepteren en sterker terug te keren.
Voorlopig echter is zijn verhaal er een van neergang. Van Ajax-held tot Leverkusen-fiasco is de naam Erik ten Hag door het slijk van de mislukking gehaald, zijn genialiteit in twijfel getrokken, zijn nalatenschap bezoedeld. Hij staat op een kruispunt, zijn toekomst onzeker, zijn verleden zowel een zegen als een vloek. De herinnering aan de magische avonden in Amsterdam zal nooit verdwijnen, maar evenmin de schaduw van zijn Duitse mislukking. Dit is de paradox van zijn carrière: gevierd en veroordeeld, verheven en bespot, een held in het ene hoofdstuk en een fiasco in het volgende. Wat volgt, zal bepalen hoe de geschiedenis hem uiteindelijk herinnert.
